ရခိုင္ျပည္နယ္သို႕ မြတ္ဆလင္မ်ား ၀င္ေရာက္လာပံု
==================================
(က)ရခိုင္ျပည္နယ္၏ပထ၀ီအေနအထားႏွင့္ ေနာက္ခံသမိုင္း
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္သည္ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း ၁၄၂၀၀ ႐ွိသည္။၂၀၀၈ ခုႏွစ္စာရင္းအရ လူဦးေရ ၃သန္းနီးပါး ႐ွိသည္ကိုေတြ႔ရသည္။
ဓည၀တီ (စစ္ေတြခရိုင္)၊ ရမၼ၀တီ (ေက်ာက္ျဖဴခရိုင္)၊ ေမဃ၀တီ (မာန္ေအာင္ခရိုင္) စသည့္ ၀တီေလးရပ္ျဖင့္ ေပါင္းစည္းအပ္ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ဓည၀တီေခတ္ ေ၀သာလီေခတ္ ေျမာက္ဦးေခတ္ ဟူ၍ေခတ္ေလးေခတ္ ထြန္းကားခဲ့သသည္။ ရခိုင္သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ ဓည၀တီေခတ္သည္ ဘီစီ ၃၂၅မွ ေအဒီ ၃၂၇ အထိၾကာ႐ွည္ခဲ့သည္။အေထာက္အထားအျဖစ္ ဓည၀တီၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ၿမိဳ႕ရိုးမ်ား ၊နန္းရာမ်ားကို ယေန႔ႏိုင္ တူးေဖာ္ေတြ႔႐ွိေနရျခင္းျဖစ္သည္။ဓည၀တီသည္ ပထမ ဓည၀တီ ၊ဒုတိယ ဓည၀တီ ၊တတိယ ဓည၀တီ ဟူ၍ထြန္းကားခဲ့ရာ ဘီစီ ၅၈၀တြင္နန္းတတ္ေသာ စႏၥသူရိယမင္းသည္ တတိယ ဓည၀တီကို တည္ေထာင္၍ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ေတာက္တင္းခိုင္မာေအာင္ ျပဳလုပ္ၿပီး သူရိယ မင္းဆက္ကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ဓည၀တီၿမိဳ႕သည္ ေအဒီ ၃၂၇ အထိ ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ဆက္လက္တည္႐ွိခဲ့ရာ ေနာက္ဆံုးမင္းမွာ သူရိယေကတု ျဖစ္သည္။ထိုးမင္းလက္ထက္တြင္ ေ၀သာလီ အရပ္သို႔ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရသည္။
ေ၀သာလီအပ်က္တြင္ ငမင္းငတံုေခါင္းေဆာက္ေသာ သက္လူမ်ိဳးတို႔ အင္အားႀကီးမာလာၿပီး ေအဒီ ၇၉၄ တြင္နန္းတတ္ခဲ့သည္။ၿမိဳ႕ေတာ္ကိုလည္း ေ၀သာလီမွ စမၸ၀က္သို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႔ခဲ့ၿပီး ေနာင္အခါ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ဟုထင္႐ွားလာမည့္ ေခတ္တစ္ေခတ္ကို စတင္ခဲ့သည္။ေလးၿမိဳ႕ေခတ္တြင္ စမၸ၀က္ၿမိဳ႕မွ စမၸာၿမိဳ႕ ၊ပရိန္ၿမိဳ႕. ေတာင္ငူေနရဥြရာ ေလာင္းၾကတ္ၿမိဳ႕မ်ားသို႔ အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲနန္းစိုက္ခဲ့ၾကသည္။ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕တြင္ ေနာက္ဆံုးမင္းမွာ ေအဒီ ၁၄၀၄တြင္ နန္းစံသည့္ မင္းေစာမြန္ နန္းတတ္ၿပီး (၂)ႏွစ္အၾကာတြင္ အင္း၀ရန္စစ္ေၾကာင့္ ထြက္ေျပးပုန္းေအာင္းေနခဲ့ရသည္။ေအဒီ ၁၄၃၀ တြင္ မင္းေစာမြန္သည္ ျပန္လည္သိမ္းယူခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ မင္းေစာမြန္သည္ စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္မၾကာခဏက်ေရာက္သည့္ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕ ေတာ္ကို စြန့္လႊတ္ကာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ကို ထိုႏွစ္မွာပင္ ေျပာင္းေရႊ႕တည္ေထာင္ခဲ့သည္။
ေခတ္ဦးရခိုင္တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ဓည၀တီ၊ ေ၀သာလီ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္မ်ားတြင္ ကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာမွာ ဟိႏၥဴဘာသာ ႏွင့္ဗုဒၶဘာသာဘာသာ တို႔ျဖစ္သည္။ဗုဒၶဘာသာဘာသာထြန္းကားမွဴကို ဒုတိယ ဓည၀တီႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ၿပီးေနာက္ စနသူရိယ လက္ထက္တြင္ မဟာမုနိသြန္းလုပ္မွဴက သက္ေသတည္ခဲ့သည္။ေ၀သာလီေကိာက္ေလွကား ၿမိဳ႕တြင္ မဟာစျႏၥမင္း လက္ထက္ သီလဂုဏ္ ႐ွိေသာ မေထရ္ႀကီးမ်ား ေသာင္းသိန္းမက႐ွ္ိခဲ့သည္။သာေတာ္ သူရိယစျႏၥးမင္းလက္ထက္တြင္ မဟာမုနိတြင္ သိမ္ေဆာက္လွဴပြဲတြင္ သိရိလကာႏိုင္ငံမွ သံဃာမ်ား ပင့္ဖိတ္လွဴဒါန္းခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ေ၀သာလီတြင္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားခဲ့သည့္ကို ေလ့လာေတြ႔႐ွ္ိရသည္။
(ခ) ေျမာက္ဦးေခတ္ မြတ္ဆလင္မ်ား ၀င္ေရာက္လာပံု
ရခိုင္သမိုင္းတြင္ ေျမာက္ၿပီးေခတ္သည္ ေနာက္ဆံုး ပေဒသရဇ္ေခတ္ ျဖစ္ၿပီး ေအဒီ 1430 မွ ေအဒီ 1785 အထိ အုပ္ခ်ုပ္ခဲ့သည္။အင္အားၾကီး ရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္တြင္ ဘေဂၤါ 12 နယ္ အထိ သိမ္းပိုက္အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့ရာ စစ္တေကာင္းသည္ 1666 ခုႏွစ္တြင္ မဂိုတို႕ မသိမ္းပိုက္မွီအခ်ိန္အထိ ရခိုင္ဘုရင္မ်ား ပိုင္နက္ ထဲတြင္ ရွိခဲ့သည္။ထို႕ေၾကာင့္ ေျမာက္ဦးေခတ္အေစာပိုင္း မင္းမ်ားသည္ ဘဂၤါနယ္ကို ပိုင္ဆိုင္ထားသျဖင့္ ဘုရင္ဘြဲ႕ကို
ျမန္မာဘြဲအျပင္ မြတ္ဆလင္ ဘြဲ႕အမည္ကိုပါခံယူခဲ့ၾကသည္။တနည္းအားျဖင့္ မြတ္ဆလင္ဘြဲ႕အမည္မသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ သိမ္းပိုက္ထားေသာ ဘဂၤါနယ္ပယ္၏ ယံုၾကည္မွဴကို ရယူႏိုင္ရန္ စည္းရံုးေရး အသြင္ေဆာင္သည္ သေဘာသာျဖစ္သည္။ထို႕ အတူ မိမိတို႕ သိမ္းပိုက္ထားေသာ နယ္ပယ္၏ ယံုၾကည္မွဴကိုရယူႏိုင္ရန္ ဒဂၤါးတြင္ ရခိုင္ဘုရင္း တို႕၏ ဘြဲ႕နာမည္သာမက မြတ္ဆလင္ ဘြဲ႕အမည္ကိုပါ ထည္႕သြင္းသြန္းလုပ္ေလ့ရွိသည္။ဒဂၤါးသြင္းလုပ္သည္႕ ဘုရင္တိုင္းသည္ စစ္တေကာင္း (ထိုေဒသ ကို စစ္ႏိုင္ေသာ ဘုရင္မ်ားသာ ျဖစ္သည္ကိုေတြ႕ရသျဖင့္ မိမိအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ေဒသကို ၾသဇာ လွြမ္းမိုး လို သည္႕ သေဘာျဖစ္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ပါေမာကၡဆာရာဂ်ဴဒင္က ေရးသားထားသည္မွာ ရခိုင္ဘုရင္းမင္းေစာမြန္ ဘဂၤါသို႕ ထြက္ေျပးခိုလွံုသည္ဟူေသာ အေထာက္အထားမ်ား ဘဒၤါ သမိုင္းတြင္မရွိေၾကာင္း၊ရခိုင္ဘုရင္းမ်ား က မြတ္ဆလင္ စာေပယဥ္ေက်းမွဳကို အားေပးလက္ခံသည္ဆိုသည္မွာလည္း ခိုင္မာသည္႕ အေထာက္အထား မရွိေၾကာင္းေရးသားခဲ့သည္။ထို႕အျပင္ ရခိုင္ဘုရင္းအခ်ို႕ မြတ္ဆလင္ ဘြဲ႕ခံျခင္း၊ဒဂၤါးတြင္ နာမည္ကို အာရဗ်စာ ျဖင့္ ေရးသားျခင္းရွိသည္ဆိုေသာ္လည္မင္းေစာမြန္ကို ဆက္ခံေသာ ဘုရင္းမ်ားသည္ ေအဒီ 1430 မွ ရခိုင္ ကို ဗဒံုးမင္း တိုက္ခိုက္သီမ္းပိုက္ၿပီးသည္႕ ေအဒီ1784 အထိ မည္သူမွ် မြတ္ဖလင္း မဟုတ္ေၾကာင္း၊ရခိုင္တြင္ ဘုရင္ 48 ဦးနန္းတတ္ခဲ့ၿပီး 9 သီးသား မြတ္ဆလင္အမည္ျဖင့္ ဒဂၤါးသြန္းလုပ္္ခဲ့ၿပီး၊ထို မင္း9သီးသည္ စစ္တေကာင္းနယ္ကို သိမ္းပိုက္ေအာင္ျမင္ေသာ ဘုရင္းမ်ားျဖစ္ငျဖင့္ လက္ေအာက္ခံေဒသရွိ ျပည္သူတို႕၏ ၾကည္ညိုမွဴကို ရရွိေအာယင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းသား ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေထာက္ျပေရးသားခဲ့သည္။
ရခိုင္ ဘုရင္လက္ေအာက္တြင္ ရွိစဥ္က သံုးပန္းအျဖစ္ ဖမ္းဆီးေခၚယူလာေသာ မြတ္ဆလင္မ်ားကို လယ္ယာလုပ္ငန္းတြင္လည္းေကာင္း၊အျခားအမွဴထမ္းလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္းေကာင္း ၊ခိုင္းေစျခင္းျဖင့္ ၊ ဘဂၤါနယ္မွ အျေခခ်ေနထိုင္လာေသာ မြတ္ဆလင္မ်ား သည္ ရခိုင္ေဒသ တြင္ 15 ရာစု တြင္ စတင္၀င္ေ၇ာက္လာခဲ့ၾကသည္။17 ရာစုတြင္ ေပၚတူဂီႏွင့္ ရခိုင္ဘုရင္တို႕ က်ြန္းအေရာင္းအ၀ယ္ လုပ္ကိုင္ၾကသျဖင့္ က်ြန္းေစ်းကြက္တါင္ ဖမ္းဆီးေရာင္းခ်ခံရေသာ ဘဂၤါနယ္မွ မြတ္ဆလင္မ်ားရွိခဲ့ရာ ၊ထိုက်ြန္းမ်ားကို လယ္ယာ လုပ္ငန္းတြင္လည္းေကာင္း၊လက္မွဴလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ ရခိုင္ေဒသသို႕ မြတ္ဆလင္တခ်ိဳ႕ စတင္ေ၇ာက္ရွိလာခဲ့ၾကသည္ဟုဆိုၾကသည္။ရခိုင္သို႕ ေရာက္ရွိလာေသာ မြတ္ဆလင္မ်ားသည္ စစ္အတြင္း ရခိုင္ဗမာမ်ား ဖမ္းလာေသာ က်ြန္းမ်ားမွ ဆင္းသက္လာသူမ်ားသာျဖစ္သည္။
(ဂ)ျဗိတိလွ်ကိုလိုနီေခတ္ ဘဂၤါလီမြတ္ဆလင္ အမ်ားအျပား၀င္ေရာက္လာပံု
1785 ခုႏွစ္တြင္ ဗဒံုမင္းက ရခိုင္ပေဒသရာဇ္နယ္ကို သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ အဂၤလိပ္တို႕သိမ္းပိုက္ထားေသာ ဘဂၤပါနယ္ႏွင့္ ဆက္စပ္လာရာ အဂၤလိပ္-ျမန္မာဆက္ဆံေရးမွာ တင္းမာမွဴမ်ားျဖစ္ပြားလာခဲ့သည္။1824 တြင္ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ကထမ စစ္ျဖစ္ပြားခဲ့ရာ ရႏၱပို စာခ်ဳပ္ျဖင့္ စစ္ရပ္စဲခဲ့ရသည္။ထိုစာခ်ဳပ္အရ ရခိုင္ႏွင့္တနသာၤရီ သည္ အဂၤလိပ္တို႕လက္ေအာက္သို႕ ေရာက္သြားခဲ့ရာ ရခိုင္သည္ အဂၤလိပ္တို႕ သိမ္းပိုက္ထားၿပီးျဖစ္ေသာ ဘဂၤါးနယ္မ်ားႏွင့္ တစ္ေပါင္းတည္း တည္ရွိလာခဲ့သည္။ရခိုင္ကို အဂီလိပ္တို႕ သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ပထမ ပိုင္းတြင္ စီးပြားေရး အရ အက်ိဳးမျမတ္ မရွိသျဖင့္ ဘဂၤါးဘုရင္ခံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မွဴေအာက္တြင္ထားခဲ့သည္။ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္၊ဘူးသီးေတာင္ျမိဳ႕နယ္တို႕သည္ က်ယ္ျပန္႕ၿပီး ေျမၾသဇာေကာင္းသည္႕ ျမစ္၀မ္းလြင္ျပင္ကို ပိုင္ဆိုင္ထားရာ ေမာင္ေတာျမိဳက တစ္ခုထဲပင္ စိုက္ပ်ိဳးေျမဧက (၈၀၀၀)ေက်ာ္ရွိခဲ့သည္။ထိုစဥ္က လူဦးေရမွာ ၆၅၄၈၇ ရွိၿပီး တိုင္း၇င္းသားမ်ားျဖစ္ေသာ ရခိုင္၊သက္၊ဒိုင္းနက္၊ျမိဳ၊ခမြီး တို႕ေနထိုင္းေသာ ေက်းရြာေပါင္း (၁၇၂)ရြာရွိခဲ့သည္။ယင္းထို႕၏ စီးပြားေရးပံုစံသည္ ၀မ္းစားစီးပြားေရးစနစ္မွာပင္ တည္ရွိခဲ့သည္။
1839 ခုႏွစ္တြင္ ေျမရိုင္းမ်ားတိုးခ်ဲ႕လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ရခုိုင္ျပည္နယ္ ဂရံၾကီၚ ဥပေဒ တစ္ရပ္ထုပ္ျပန္ခဲ့ရာ ထိုဥပေဒ အရ ခ်မွတ္ထားသည္႕ နယ္ေျမအေျမာက္အျမားေပၚထြက္လာခဲ့သည္။ေျမပိုင္ရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ေျမအမ်ားအျပား ပိုင္ဆိုင္လာငျဖင့္ အလုပ္သမား အမ်ားအျပားလိုအပ္လာရာ စစ္တေကာင္းမွ ဘဂၤါလီမ်ား၊မဒရပ္မွ ဆူရတီးမ်ား အမ်ားအျပား၀င္ေရာက္လာသည္။၁၈၆၉ ခုႏွစ္တြင္ စူးအက္တူးေျမာင္း ေဖာက္လုပ္ၿပီးေနာက္ ဆန္စပါးလုပ္ငန္းတိုးတတ္လာရာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အဂၤလိပ္ကိုလိုနီ အစိုးရအေနျဖင့္ ပတ္တာဂရံ စနစ္(ဂရံၾကီးစနစ္)ျဖင့္ တိုင္းရင္းသားႏွင့္ႏိုင္ငံျခားသား အရင္းရွင္မ်ားအား ေျမလြတ္ေျမရိုင္း မ်ားတိုးခ်ဲ႕ လုပ္ကိုင္ခြင့္ေပးခဲ့သျဖင့္ သံုးႏွစ္အတြင္း အစိုးရသို႕ ေျမအခြန္မေပးရန္မလိုေၾကာင္း၊သတ္မွတ္ေပးခဲ့ သျဖင့္ တိုင္းရင္းသားႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားသား အရင္းရွင္မ်ားသည္ ေျမဧက (၃၀၀၀)အထိ တိုးခ်ဲ့ စိုက္ပ်ိဳးလာခဲ့သည္။ထို႕ေၾကာင့္ အဂၤလိပ္ ပိုင္နက္ျဖစ္ေသာ ဘဂ္ါးနယ္မွ စစ္တေကာင္း မြတ္ဆလင္ႏွင့္ ဘဂၤါလီ မ်ား သည္ ၿဗိတ္လွ်တို႕၏ စီးပြားေရး မူ၀ါဒ အရ လယ္ယာ လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ရန္ ရခိုင္ေဒသ အတြင္း သိုက အလံုးအရင္းျဖင့္ ၀င္ေရာက္လာခဲ့ၾကသည္..။
ယခင္က လူနည္းစုမွ်သာ ေနထိုင္ေသာ စစ္ေတြခရိုင္တြင္ ေနာက္ ပိုင္းတြင္ လူဦးေရး အမ်ားအျပား တိုးတတ္လာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။၁၈၇၂ ခုႏွစ္ သန္းေခါင္းစာရင္းအရ စစ္ေတြခရိုင္တြင္ မြတ္ဆလင္ဦးေရ (၅၈၂၃၅)ရွိရာမွ ၁၉၀၁ ခုႏွစ္တြင္ သန္ေခါင္းစာရင္းအရ (၁၇၈၆၄၂)အထိရွိလားခဲ့သည္။အစပိုင္းတြင္ စပါးစိုက္ပ်ိဳးရာသီ၊ရိတ္သိမ္းရာသီ၊တို႕တြင္သာ လာေရာက္လုပ္ကိုင္ျပန္သြားၾကေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္လာၾကသည္။ထို႕ေၾကာင့္ လူဦးေရးစာရင္း အလ်င္အျမန္တိုးတတ္လာခဲ့ေသာ အေျခအေနကိုေတြ႕ရသည္။ဘဂၤါေဒသတြင္ လူဦးေရမ်ားျပားၿပီး လုပ္ကိုင္စားေသာက္ရန္ ေျမေနရာ နညး္ပါးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ရခိုင္ေဒသသို႕ တျဖည္းျဖည္း တိုး၀င္လာမွဴသည္ ကိုလိုနီေခတ္တြင္ အမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။ျပည္သူ႕က်န္းမားေရး၀န္၏ ၁၉၃၀ -၃၁ အစီရင္ခံစား အရ သာမန္အားျဖင့္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ စစ္တေကာင္းကူလီေပါင္း ၄၀၀၀၀ ေက်ာ္၀င္ေလ့ရွိေၾကာင္း၊၁၉၃၁ သန္းေခါင္းစားရင္းအရ စစ္ေတြ ခရိုင္တြင္း အိႏၥိာ ေယာက်ၤာေပါင္း ၂၅၀၀၀၀ ေက်ာ္ရွိေၾကာင္းသိရသည္။ စစ္ေတြ တြင္ေနထိုင္ေသာ အိႏိၥယ သားမ်ားအနက္ ၈၈ % မွာ စစ္တေကာင္းသားမ်ားျဖစ္သည္။
၁၉၃၄ တြင္ ရခိုင္ေဒသသို႕ ၀င္ေ၇ာက္လာေသာ စစ္တေကာင္းကုလား ဦးေရမွာ ၂၀၀၀၀ ျဖစ္သည္။ေမာင္ေတာ ျမိဳကနယ္တြင္ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္က လူဦးေရးစာရင္းအရ ဘဂၤါနယ္မွ မြတ္ဆလင္ ၆၈၀၃ ေယာက္ ရွိၿပီး တိုင္းရင္းသားမွာ ၂၂၆၀၆ သာရွိခဲ့သည္။ခုႏွစ္အလိုက္ မြတ္ဆလင္တိုးပြားလာပံုမွာ..
ခုႏွစ္ လူဦးေရ
၁၉၂၁ ၆၈၀၃၅
၁၉၃၁ ၁၀၄၃၀၈
၁၉၄၁-၄၂ ၁၂၄၄၅၂
၁၉၅၆ ၁၈၇၇၉၂
၁၉၇၈ ၂၃၅၀၆၇
၁၉၈၁ ၂၄၁၉၉၃
၁၉၈၆ ၂၆၄၅၀၇
ျဖစ္သည္ကိုေတြ႕ရသည္။
ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္ တစ္ခုတည္းမွာပင္ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္လူဦးေရသည္ ၁၉၂၁ ခု ႏွစ္က လူဦးေရးထက္ ႏွစ္သိန္းနီးပါးမွ် တိုးတတ္လာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။သို႕ရာတြင္ တိုင္း၇င္းသား ဦးေရသည္ ကိုလိုနီေခတ္ က ၂၇% ရွိရာမွ ပါလွမန္ေခတ္တြင္ ၃ % အထိက်ဆင္းသြားသည္။တိုင္းရင္းသားတို႕သည္ မြတ္ဆလင္တို႕၏ ၿငိမ္းေျခာက္မွဴေၾကာင့္ တျဖည္းျဖည္း ယုတ္ေယ်ာ့ခာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ေမာင္ေတာၿမိဳကနယ္ တစ္ခုတည္းမွာပင္ ေက်းရြာေပါင္း ၉၈ ရြာသည္ စစ္အၿပီးတြင္ ျပန္လည္ထူေထာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေတာ့ေခ်။ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳကနယ္တြင္ ဒုတိယ ကမၻာစစ္အထိ မြတ္ဆလင္ရြာေပါင္း (၇၅)ရြာ ရွိခဲ့ၿပီး ယခုအခါ မြတ္ဆလင္ရြာ (၁၃၈)ထိရွိလာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။
ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕တြင္ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္အထိ မြတ္ဆလင္အိမ္(၁၇)အိမ္သာရွိၿပီး လူဦးေရးအားျဖင့္ ၁၀၀ ေက်ာ္သာရွိခဲ့ရာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ ဦးေရ ၂၈၀၀၀၀ ေက်ာ္ရွိလာခဲ့ၿပီး ၊ရခိုင္ဦးေရမွာ ၅၁၀၀၀ ေက်ာ္သာရွိေတာ့သည္ကိုေတြ႕ရသည္။
ထိုသို႕ စစ္တေကာင္းကုလားမ်ား အမ်ားအျပား၀င္လာျခင္းသည္ ၁၉၃၇ ခြဲေရးတြဲေရး၊ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလည္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။၁၉၃၅ ခုႏွစ္ျမန္မာႏိုင္ငံ အင္ ဥပေဒ အရ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကို အိႏိၥယမွ ခြဲထြက္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အရ အိႏိၥယမွ ေခါင္းေဆာင္ ဆာကာႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရဘက္မွ ဂဠန္ဦးေစာ တိုက လူ၀င္လူထြက္ စာခ်ဳပ္တစ္ခုကို ၾကိုတင္ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကသည္၊ထိုဥပေဒအရ ျဖစ္လာမည္႕ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ၀င္လူထြက္ ဥပေဒမ်ားအရ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ျခင္းမ်ားကို စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုေသာေန႕မွ စ သံုးႏွစ္အတြင္းရပ္တန္႕ထား၇န္ပါရွိသည္။အဆုိပါ ခြဲထြက္ေရးကို စတင္ေဆြးေႏြးလိုက္သည္ႏွင့္ စစ္တေကာင္းဘက္မွ ကုလားမ်ားေနာင္တြင္ အခြင့္အေရးမ၇ေတာ့မည္ကို စိုးရိမ္ကာ အလံုးအရင္းျဖင့္ ၀င္ေရာက္လာၾကရာ ေမာင္ေတာႏွင့္ ဘူးသီးေတာင္ တစ္ေလွ်ာက္ လမ္းမ်ားေပၚတြင္ ၀င္လာသည္ ကုလားမ်ား ျမင္မေကာင္းေအာင္ မ်ားျပားလွသည္ဟု ဆို၏။ဦးေစာ-ဆာကာ စာခ်ဳပ္ကို အကာကြယ္ယူကာ အျမဲတမ္းေနထိုင္ရန္ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ သံုးႏွစ္သံုးမိုးကာလအတြင္း အမ်ားမျပား၀င္လာရာ ရွိရင္းရြားမ်ားထက္ ႏွစ္ဆ ၊သံုးဆ ပိုမိုမ်ားျပားလာၿပီး အိမ္ေျခနည္းပါးေသာ ရခိုင္ရြာတြင္ပါ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္လာၾကသည္ကိုေတြ႕၇သည္။စစ္တေကာင္းသားမ်ား ၀င္ေ၇ာက္လာမွဴကိုစိုးရိမ္ရေသည္႕ အေျခအေနတြင္ ဒုတ္ယ ကမၻယ စစ္ စတင္လာသျဖင့္ မည္သို႕မွ အေကာင္အထည္မေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ေခ်။
မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ႏိုင္ငံတကားဆက္ဆံေရးႏွင့္ျမန္မာႏိုင္ငံ သူေတသနစာတမ္းဖတ္ပြဲ ေကာက္ႏိုတ္ခ်က္မွ။
==================================
(က)ရခိုင္ျပည္နယ္၏ပထ၀ီအေနအထားႏွင့္ ေနာက္ခံသမိုင္း
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္သည္ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း ၁၄၂၀၀ ႐ွိသည္။၂၀၀၈ ခုႏွစ္စာရင္းအရ လူဦးေရ ၃သန္းနီးပါး ႐ွိသည္ကိုေတြ႔ရသည္။
ဓည၀တီ (စစ္ေတြခရိုင္)၊ ရမၼ၀တီ (ေက်ာက္ျဖဴခရိုင္)၊ ေမဃ၀တီ (မာန္ေအာင္ခရိုင္) စသည့္ ၀တီေလးရပ္ျဖင့္ ေပါင္းစည္းအပ္ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ဓည၀တီေခတ္ ေ၀သာလီေခတ္ ေျမာက္ဦးေခတ္ ဟူ၍ေခတ္ေလးေခတ္ ထြန္းကားခဲ့သသည္။ ရခိုင္သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ ဓည၀တီေခတ္သည္ ဘီစီ ၃၂၅မွ ေအဒီ ၃၂၇ အထိၾကာ႐ွည္ခဲ့သည္။အေထာက္အထားအျဖစ္ ဓည၀တီၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ၿမိဳ႕ရိုးမ်ား ၊နန္းရာမ်ားကို ယေန႔ႏိုင္ တူးေဖာ္ေတြ႔႐ွိေနရျခင္းျဖစ္သည္။ဓည၀တီသည္ ပထမ ဓည၀တီ ၊ဒုတိယ ဓည၀တီ ၊တတိယ ဓည၀တီ ဟူ၍ထြန္းကားခဲ့ရာ ဘီစီ ၅၈၀တြင္နန္းတတ္ေသာ စႏၥသူရိယမင္းသည္ တတိယ ဓည၀တီကို တည္ေထာင္၍ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ေတာက္တင္းခိုင္မာေအာင္ ျပဳလုပ္ၿပီး သူရိယ မင္းဆက္ကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ဓည၀တီၿမိဳ႕သည္ ေအဒီ ၃၂၇ အထိ ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ဆက္လက္တည္႐ွိခဲ့ရာ ေနာက္ဆံုးမင္းမွာ သူရိယေကတု ျဖစ္သည္။ထိုးမင္းလက္ထက္တြင္ ေ၀သာလီ အရပ္သို႔ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရသည္။
ေ၀သာလီအပ်က္တြင္ ငမင္းငတံုေခါင္းေဆာက္ေသာ သက္လူမ်ိဳးတို႔ အင္အားႀကီးမာလာၿပီး ေအဒီ ၇၉၄ တြင္နန္းတတ္ခဲ့သည္။ၿမိဳ႕ေတာ္ကိုလည္း ေ၀သာလီမွ စမၸ၀က္သို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႔ခဲ့ၿပီး ေနာင္အခါ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ဟုထင္႐ွားလာမည့္ ေခတ္တစ္ေခတ္ကို စတင္ခဲ့သည္။ေလးၿမိဳ႕ေခတ္တြင္ စမၸ၀က္ၿမိဳ႕မွ စမၸာၿမိဳ႕ ၊ပရိန္ၿမိဳ႕. ေတာင္ငူေနရဥြရာ ေလာင္းၾကတ္ၿမိဳ႕မ်ားသို႔ အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲနန္းစိုက္ခဲ့ၾကသည္။ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕တြင္ ေနာက္ဆံုးမင္းမွာ ေအဒီ ၁၄၀၄တြင္ နန္းစံသည့္ မင္းေစာမြန္ နန္းတတ္ၿပီး (၂)ႏွစ္အၾကာတြင္ အင္း၀ရန္စစ္ေၾကာင့္ ထြက္ေျပးပုန္းေအာင္းေနခဲ့ရသည္။ေအဒီ ၁၄၃၀ တြင္ မင္းေစာမြန္သည္ ျပန္လည္သိမ္းယူခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ မင္းေစာမြန္သည္ စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္မၾကာခဏက်ေရာက္သည့္ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕ ေတာ္ကို စြန့္လႊတ္ကာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ကို ထိုႏွစ္မွာပင္ ေျပာင္းေရႊ႕တည္ေထာင္ခဲ့သည္။
ေခတ္ဦးရခိုင္တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ဓည၀တီ၊ ေ၀သာလီ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္မ်ားတြင္ ကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာမွာ ဟိႏၥဴဘာသာ ႏွင့္ဗုဒၶဘာသာဘာသာ တို႔ျဖစ္သည္။ဗုဒၶဘာသာဘာသာထြန္းကားမွဴကို ဒုတိယ ဓည၀တီႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ၿပီးေနာက္ စနသူရိယ လက္ထက္တြင္ မဟာမုနိသြန္းလုပ္မွဴက သက္ေသတည္ခဲ့သည္။ေ၀သာလီေကိာက္ေလွကား ၿမိဳ႕တြင္ မဟာစျႏၥမင္း လက္ထက္ သီလဂုဏ္ ႐ွိေသာ မေထရ္ႀကီးမ်ား ေသာင္းသိန္းမက႐ွ္ိခဲ့သည္။သာေတာ္ သူရိယစျႏၥးမင္းလက္ထက္တြင္ မဟာမုနိတြင္ သိမ္ေဆာက္လွဴပြဲတြင္ သိရိလကာႏိုင္ငံမွ သံဃာမ်ား ပင့္ဖိတ္လွဴဒါန္းခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ေ၀သာလီတြင္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားခဲ့သည့္ကို ေလ့လာေတြ႔႐ွ္ိရသည္။
(ခ) ေျမာက္ဦးေခတ္ မြတ္ဆလင္မ်ား ၀င္ေရာက္လာပံု
ရခိုင္သမိုင္းတြင္ ေျမာက္ၿပီးေခတ္သည္ ေနာက္ဆံုး ပေဒသရဇ္ေခတ္ ျဖစ္ၿပီး ေအဒီ 1430 မွ ေအဒီ 1785 အထိ အုပ္ခ်ုပ္ခဲ့သည္။အင္အားၾကီး ရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္တြင္ ဘေဂၤါ 12 နယ္ အထိ သိမ္းပိုက္အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့ရာ စစ္တေကာင္းသည္ 1666 ခုႏွစ္တြင္ မဂိုတို႕ မသိမ္းပိုက္မွီအခ်ိန္အထိ ရခိုင္ဘုရင္မ်ား ပိုင္နက္ ထဲတြင္ ရွိခဲ့သည္။ထို႕ေၾကာင့္ ေျမာက္ဦးေခတ္အေစာပိုင္း မင္းမ်ားသည္ ဘဂၤါနယ္ကို ပိုင္ဆိုင္ထားသျဖင့္ ဘုရင္ဘြဲ႕ကို
ျမန္မာဘြဲအျပင္ မြတ္ဆလင္ ဘြဲ႕အမည္ကိုပါခံယူခဲ့ၾကသည္။တနည္းအားျဖင့္ မြတ္ဆလင္ဘြဲ႕အမည္မသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ သိမ္းပိုက္ထားေသာ ဘဂၤါနယ္ပယ္၏ ယံုၾကည္မွဴကို ရယူႏိုင္ရန္ စည္းရံုးေရး အသြင္ေဆာင္သည္ သေဘာသာျဖစ္သည္။ထို႕ အတူ မိမိတို႕ သိမ္းပိုက္ထားေသာ နယ္ပယ္၏ ယံုၾကည္မွဴကိုရယူႏိုင္ရန္ ဒဂၤါးတြင္ ရခိုင္ဘုရင္း တို႕၏ ဘြဲ႕နာမည္သာမက မြတ္ဆလင္ ဘြဲ႕အမည္ကိုပါ ထည္႕သြင္းသြန္းလုပ္ေလ့ရွိသည္။ဒဂၤါးသြင္းလုပ္သည္႕ ဘုရင္တိုင္းသည္ စစ္တေကာင္း (ထိုေဒသ ကို စစ္ႏိုင္ေသာ ဘုရင္မ်ားသာ ျဖစ္သည္ကိုေတြ႕ရသျဖင့္ မိမိအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ေဒသကို ၾသဇာ လွြမ္းမိုး လို သည္႕ သေဘာျဖစ္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ပါေမာကၡဆာရာဂ်ဴဒင္က ေရးသားထားသည္မွာ ရခိုင္ဘုရင္းမင္းေစာမြန္ ဘဂၤါသို႕ ထြက္ေျပးခိုလွံုသည္ဟူေသာ အေထာက္အထားမ်ား ဘဒၤါ သမိုင္းတြင္မရွိေၾကာင္း၊ရခိုင္ဘုရင္းမ်ား က မြတ္ဆလင္ စာေပယဥ္ေက်းမွဳကို အားေပးလက္ခံသည္ဆိုသည္မွာလည္း ခိုင္မာသည္႕ အေထာက္အထား မရွိေၾကာင္းေရးသားခဲ့သည္။ထို႕အျပင္ ရခိုင္ဘုရင္းအခ်ို႕ မြတ္ဆလင္ ဘြဲ႕ခံျခင္း၊ဒဂၤါးတြင္ နာမည္ကို အာရဗ်စာ ျဖင့္ ေရးသားျခင္းရွိသည္ဆိုေသာ္လည္မင္းေစာမြန္ကို ဆက္ခံေသာ ဘုရင္းမ်ားသည္ ေအဒီ 1430 မွ ရခိုင္ ကို ဗဒံုးမင္း တိုက္ခိုက္သီမ္းပိုက္ၿပီးသည္႕ ေအဒီ1784 အထိ မည္သူမွ် မြတ္ဖလင္း မဟုတ္ေၾကာင္း၊ရခိုင္တြင္ ဘုရင္ 48 ဦးနန္းတတ္ခဲ့ၿပီး 9 သီးသား မြတ္ဆလင္အမည္ျဖင့္ ဒဂၤါးသြန္းလုပ္္ခဲ့ၿပီး၊ထို မင္း9သီးသည္ စစ္တေကာင္းနယ္ကို သိမ္းပိုက္ေအာင္ျမင္ေသာ ဘုရင္းမ်ားျဖစ္ငျဖင့္ လက္ေအာက္ခံေဒသရွိ ျပည္သူတို႕၏ ၾကည္ညိုမွဴကို ရရွိေအာယင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းသား ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေထာက္ျပေရးသားခဲ့သည္။
ရခိုင္ ဘုရင္လက္ေအာက္တြင္ ရွိစဥ္က သံုးပန္းအျဖစ္ ဖမ္းဆီးေခၚယူလာေသာ မြတ္ဆလင္မ်ားကို လယ္ယာလုပ္ငန္းတြင္လည္းေကာင္း၊အျခားအမွဴထမ္းလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္းေကာင္း ၊ခိုင္းေစျခင္းျဖင့္ ၊ ဘဂၤါနယ္မွ အျေခခ်ေနထိုင္လာေသာ မြတ္ဆလင္မ်ား သည္ ရခိုင္ေဒသ တြင္ 15 ရာစု တြင္ စတင္၀င္ေ၇ာက္လာခဲ့ၾကသည္။17 ရာစုတြင္ ေပၚတူဂီႏွင့္ ရခိုင္ဘုရင္တို႕ က်ြန္းအေရာင္းအ၀ယ္ လုပ္ကိုင္ၾကသျဖင့္ က်ြန္းေစ်းကြက္တါင္ ဖမ္းဆီးေရာင္းခ်ခံရေသာ ဘဂၤါနယ္မွ မြတ္ဆလင္မ်ားရွိခဲ့ရာ ၊ထိုက်ြန္းမ်ားကို လယ္ယာ လုပ္ငန္းတြင္လည္းေကာင္း၊လက္မွဴလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ ရခိုင္ေဒသသို႕ မြတ္ဆလင္တခ်ိဳ႕ စတင္ေ၇ာက္ရွိလာခဲ့ၾကသည္ဟုဆိုၾကသည္။ရခိုင္သို႕ ေရာက္ရွိလာေသာ မြတ္ဆလင္မ်ားသည္ စစ္အတြင္း ရခိုင္ဗမာမ်ား ဖမ္းလာေသာ က်ြန္းမ်ားမွ ဆင္းသက္လာသူမ်ားသာျဖစ္သည္။
(ဂ)ျဗိတိလွ်ကိုလိုနီေခတ္ ဘဂၤါလီမြတ္ဆလင္ အမ်ားအျပား၀င္ေရာက္လာပံု
1785 ခုႏွစ္တြင္ ဗဒံုမင္းက ရခိုင္ပေဒသရာဇ္နယ္ကို သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ အဂၤလိပ္တို႕သိမ္းပိုက္ထားေသာ ဘဂၤပါနယ္ႏွင့္ ဆက္စပ္လာရာ အဂၤလိပ္-ျမန္မာဆက္ဆံေရးမွာ တင္းမာမွဴမ်ားျဖစ္ပြားလာခဲ့သည္။1824 တြင္ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ကထမ စစ္ျဖစ္ပြားခဲ့ရာ ရႏၱပို စာခ်ဳပ္ျဖင့္ စစ္ရပ္စဲခဲ့ရသည္။ထိုစာခ်ဳပ္အရ ရခိုင္ႏွင့္တနသာၤရီ သည္ အဂၤလိပ္တို႕လက္ေအာက္သို႕ ေရာက္သြားခဲ့ရာ ရခိုင္သည္ အဂၤလိပ္တို႕ သိမ္းပိုက္ထားၿပီးျဖစ္ေသာ ဘဂၤါးနယ္မ်ားႏွင့္ တစ္ေပါင္းတည္း တည္ရွိလာခဲ့သည္။ရခိုင္ကို အဂီလိပ္တို႕ သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ပထမ ပိုင္းတြင္ စီးပြားေရး အရ အက်ိဳးမျမတ္ မရွိသျဖင့္ ဘဂၤါးဘုရင္ခံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မွဴေအာက္တြင္ထားခဲ့သည္။ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္၊ဘူးသီးေတာင္ျမိဳ႕နယ္တို႕သည္ က်ယ္ျပန္႕ၿပီး ေျမၾသဇာေကာင္းသည္႕ ျမစ္၀မ္းလြင္ျပင္ကို ပိုင္ဆိုင္ထားရာ ေမာင္ေတာျမိဳက တစ္ခုထဲပင္ စိုက္ပ်ိဳးေျမဧက (၈၀၀၀)ေက်ာ္ရွိခဲ့သည္။ထိုစဥ္က လူဦးေရမွာ ၆၅၄၈၇ ရွိၿပီး တိုင္း၇င္းသားမ်ားျဖစ္ေသာ ရခိုင္၊သက္၊ဒိုင္းနက္၊ျမိဳ၊ခမြီး တို႕ေနထိုင္းေသာ ေက်းရြာေပါင္း (၁၇၂)ရြာရွိခဲ့သည္။ယင္းထို႕၏ စီးပြားေရးပံုစံသည္ ၀မ္းစားစီးပြားေရးစနစ္မွာပင္ တည္ရွိခဲ့သည္။
1839 ခုႏွစ္တြင္ ေျမရိုင္းမ်ားတိုးခ်ဲ႕လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ရခုိုင္ျပည္နယ္ ဂရံၾကီၚ ဥပေဒ တစ္ရပ္ထုပ္ျပန္ခဲ့ရာ ထိုဥပေဒ အရ ခ်မွတ္ထားသည္႕ နယ္ေျမအေျမာက္အျမားေပၚထြက္လာခဲ့သည္။ေျမပိုင္ရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ေျမအမ်ားအျပား ပိုင္ဆိုင္လာငျဖင့္ အလုပ္သမား အမ်ားအျပားလိုအပ္လာရာ စစ္တေကာင္းမွ ဘဂၤါလီမ်ား၊မဒရပ္မွ ဆူရတီးမ်ား အမ်ားအျပား၀င္ေရာက္လာသည္။၁၈၆၉ ခုႏွစ္တြင္ စူးအက္တူးေျမာင္း ေဖာက္လုပ္ၿပီးေနာက္ ဆန္စပါးလုပ္ငန္းတိုးတတ္လာရာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အဂၤလိပ္ကိုလိုနီ အစိုးရအေနျဖင့္ ပတ္တာဂရံ စနစ္(ဂရံၾကီးစနစ္)ျဖင့္ တိုင္းရင္းသားႏွင့္ႏိုင္ငံျခားသား အရင္းရွင္မ်ားအား ေျမလြတ္ေျမရိုင္း မ်ားတိုးခ်ဲ႕ လုပ္ကိုင္ခြင့္ေပးခဲ့သျဖင့္ သံုးႏွစ္အတြင္း အစိုးရသို႕ ေျမအခြန္မေပးရန္မလိုေၾကာင္း၊သတ္မွတ္ေပးခဲ့ သျဖင့္ တိုင္းရင္းသားႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားသား အရင္းရွင္မ်ားသည္ ေျမဧက (၃၀၀၀)အထိ တိုးခ်ဲ့ စိုက္ပ်ိဳးလာခဲ့သည္။ထို႕ေၾကာင့္ အဂၤလိပ္ ပိုင္နက္ျဖစ္ေသာ ဘဂ္ါးနယ္မွ စစ္တေကာင္း မြတ္ဆလင္ႏွင့္ ဘဂၤါလီ မ်ား သည္ ၿဗိတ္လွ်တို႕၏ စီးပြားေရး မူ၀ါဒ အရ လယ္ယာ လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ရန္ ရခိုင္ေဒသ အတြင္း သိုက အလံုးအရင္းျဖင့္ ၀င္ေရာက္လာခဲ့ၾကသည္..။
ယခင္က လူနည္းစုမွ်သာ ေနထိုင္ေသာ စစ္ေတြခရိုင္တြင္ ေနာက္ ပိုင္းတြင္ လူဦးေရး အမ်ားအျပား တိုးတတ္လာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။၁၈၇၂ ခုႏွစ္ သန္းေခါင္းစာရင္းအရ စစ္ေတြခရိုင္တြင္ မြတ္ဆလင္ဦးေရ (၅၈၂၃၅)ရွိရာမွ ၁၉၀၁ ခုႏွစ္တြင္ သန္ေခါင္းစာရင္းအရ (၁၇၈၆၄၂)အထိရွိလားခဲ့သည္။အစပိုင္းတြင္ စပါးစိုက္ပ်ိဳးရာသီ၊ရိတ္သိမ္းရာသီ၊တို႕တြင္သာ လာေရာက္လုပ္ကိုင္ျပန္သြားၾကေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္လာၾကသည္။ထို႕ေၾကာင့္ လူဦးေရးစာရင္း အလ်င္အျမန္တိုးတတ္လာခဲ့ေသာ အေျခအေနကိုေတြ႕ရသည္။ဘဂၤါေဒသတြင္ လူဦးေရမ်ားျပားၿပီး လုပ္ကိုင္စားေသာက္ရန္ ေျမေနရာ နညး္ပါးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ရခိုင္ေဒသသို႕ တျဖည္းျဖည္း တိုး၀င္လာမွဴသည္ ကိုလိုနီေခတ္တြင္ အမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။ျပည္သူ႕က်န္းမားေရး၀န္၏ ၁၉၃၀ -၃၁ အစီရင္ခံစား အရ သာမန္အားျဖင့္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ စစ္တေကာင္းကူလီေပါင္း ၄၀၀၀၀ ေက်ာ္၀င္ေလ့ရွိေၾကာင္း၊၁၉၃၁ သန္းေခါင္းစားရင္းအရ စစ္ေတြ ခရိုင္တြင္း အိႏၥိာ ေယာက်ၤာေပါင္း ၂၅၀၀၀၀ ေက်ာ္ရွိေၾကာင္းသိရသည္။ စစ္ေတြ တြင္ေနထိုင္ေသာ အိႏိၥယ သားမ်ားအနက္ ၈၈ % မွာ စစ္တေကာင္းသားမ်ားျဖစ္သည္။
၁၉၃၄ တြင္ ရခိုင္ေဒသသို႕ ၀င္ေ၇ာက္လာေသာ စစ္တေကာင္းကုလား ဦးေရမွာ ၂၀၀၀၀ ျဖစ္သည္။ေမာင္ေတာ ျမိဳကနယ္တြင္ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္က လူဦးေရးစာရင္းအရ ဘဂၤါနယ္မွ မြတ္ဆလင္ ၆၈၀၃ ေယာက္ ရွိၿပီး တိုင္းရင္းသားမွာ ၂၂၆၀၆ သာရွိခဲ့သည္။ခုႏွစ္အလိုက္ မြတ္ဆလင္တိုးပြားလာပံုမွာ..
ခုႏွစ္ လူဦးေရ
၁၉၂၁ ၆၈၀၃၅
၁၉၃၁ ၁၀၄၃၀၈
၁၉၄၁-၄၂ ၁၂၄၄၅၂
၁၉၅၆ ၁၈၇၇၉၂
၁၉၇၈ ၂၃၅၀၆၇
၁၉၈၁ ၂၄၁၉၉၃
၁၉၈၆ ၂၆၄၅၀၇
ျဖစ္သည္ကိုေတြ႕ရသည္။
ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္ တစ္ခုတည္းမွာပင္ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္လူဦးေရသည္ ၁၉၂၁ ခု ႏွစ္က လူဦးေရးထက္ ႏွစ္သိန္းနီးပါးမွ် တိုးတတ္လာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။သို႕ရာတြင္ တိုင္း၇င္းသား ဦးေရသည္ ကိုလိုနီေခတ္ က ၂၇% ရွိရာမွ ပါလွမန္ေခတ္တြင္ ၃ % အထိက်ဆင္းသြားသည္။တိုင္းရင္းသားတို႕သည္ မြတ္ဆလင္တို႕၏ ၿငိမ္းေျခာက္မွဴေၾကာင့္ တျဖည္းျဖည္း ယုတ္ေယ်ာ့ခာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ေမာင္ေတာၿမိဳကနယ္ တစ္ခုတည္းမွာပင္ ေက်းရြာေပါင္း ၉၈ ရြာသည္ စစ္အၿပီးတြင္ ျပန္လည္ထူေထာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေတာ့ေခ်။ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳကနယ္တြင္ ဒုတိယ ကမၻာစစ္အထိ မြတ္ဆလင္ရြာေပါင္း (၇၅)ရြာ ရွိခဲ့ၿပီး ယခုအခါ မြတ္ဆလင္ရြာ (၁၃၈)ထိရွိလာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။
ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕တြင္ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္အထိ မြတ္ဆလင္အိမ္(၁၇)အိမ္သာရွိၿပီး လူဦးေရးအားျဖင့္ ၁၀၀ ေက်ာ္သာရွိခဲ့ရာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ ဦးေရ ၂၈၀၀၀၀ ေက်ာ္ရွိလာခဲ့ၿပီး ၊ရခိုင္ဦးေရမွာ ၅၁၀၀၀ ေက်ာ္သာရွိေတာ့သည္ကိုေတြ႕ရသည္။
ထိုသို႕ စစ္တေကာင္းကုလားမ်ား အမ်ားအျပား၀င္လာျခင္းသည္ ၁၉၃၇ ခြဲေရးတြဲေရး၊ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလည္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။၁၉၃၅ ခုႏွစ္ျမန္မာႏိုင္ငံ အင္ ဥပေဒ အရ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကို အိႏိၥယမွ ခြဲထြက္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အရ အိႏိၥယမွ ေခါင္းေဆာင္ ဆာကာႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရဘက္မွ ဂဠန္ဦးေစာ တိုက လူ၀င္လူထြက္ စာခ်ဳပ္တစ္ခုကို ၾကိုတင္ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကသည္၊ထိုဥပေဒအရ ျဖစ္လာမည္႕ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ၀င္လူထြက္ ဥပေဒမ်ားအရ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ျခင္းမ်ားကို စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုေသာေန႕မွ စ သံုးႏွစ္အတြင္းရပ္တန္႕ထား၇န္ပါရွိသည္။အဆုိပါ ခြဲထြက္ေရးကို စတင္ေဆြးေႏြးလိုက္သည္ႏွင့္ စစ္တေကာင္းဘက္မွ ကုလားမ်ားေနာင္တြင္ အခြင့္အေရးမ၇ေတာ့မည္ကို စိုးရိမ္ကာ အလံုးအရင္းျဖင့္ ၀င္ေရာက္လာၾကရာ ေမာင္ေတာႏွင့္ ဘူးသီးေတာင္ တစ္ေလွ်ာက္ လမ္းမ်ားေပၚတြင္ ၀င္လာသည္ ကုလားမ်ား ျမင္မေကာင္းေအာင္ မ်ားျပားလွသည္ဟု ဆို၏။ဦးေစာ-ဆာကာ စာခ်ဳပ္ကို အကာကြယ္ယူကာ အျမဲတမ္းေနထိုင္ရန္ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ သံုးႏွစ္သံုးမိုးကာလအတြင္း အမ်ားမျပား၀င္လာရာ ရွိရင္းရြားမ်ားထက္ ႏွစ္ဆ ၊သံုးဆ ပိုမိုမ်ားျပားလာၿပီး အိမ္ေျခနည္းပါးေသာ ရခိုင္ရြာတြင္ပါ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္လာၾကသည္ကိုေတြ႕၇သည္။စစ္တေကာင္းသားမ်ား ၀င္ေ၇ာက္လာမွဴကိုစိုးရိမ္ရေသည္႕ အေျခအေနတြင္ ဒုတ္ယ ကမၻယ စစ္ စတင္လာသျဖင့္ မည္သို႕မွ အေကာင္အထည္မေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ေခ်။
မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ႏိုင္ငံတကားဆက္ဆံေရးႏွင့္ျမန္မာႏိုင္ငံ သူေတသနစာတမ္းဖတ္ပြဲ ေကာက္ႏိုတ္ခ်က္မွ။
No comments:
Post a Comment